جلد شانزدهم کتاب تفسیر المیزان، شامل ترجمه و بیان کامل سوره‌های قصص، عنکبوت، روم، لقمان، سجده، احزاب و سبا است.
• در جلد شانزدهم کتاب تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، در ابتدای بیان هر سوره، غرض و هدف از نزول آن سوره را عنوان میکند. بدین ترتیب، با بیان سوره قصص، اینطور برداشت میشود که در این سوره، خداوند با ذکر داستان حضرت موسی و فرعون، به مؤمنینی که در آن زمان در مکه بوده و مشرکین قریش آنان را ضعیف میشمردند، وعده جمیل و غلبه بر مشرکین را میدهد.
• در سوره عنکبوت، خداوند با توجه به شرایط آن زمان که برخی بنابر تشویق والدین مشرکشان و یا از ترس تهدیدات مشرکین، از ایمان خود برگشتند، معنا و حقیقت واقعی ایمان را برملا میسازد.
• سوره روم، با پیش بینی آینده امپراطوری روم و وعده پیروزی آن ها، به برخی از وعده های بزرگ خداوند از جمله قیامت و معاد و همچنین پیروزی قطعی پیامبر گرامی اسلام اشاره میکند تا مؤمنین، چند سال بعد با دیدن وعده خدا در قبال امپراطوری روم، به سایر وعده های او نیز ایمان آورند.
• در بیان سوره لقمان، هدف از نزول این سوره دعوت به توحيد و ايمان به معاد، و عمل به كليات شرايع دين عنوان میشود.
• سوره سجده، بيان مبدأ و معاد، و اقامه برهان بر اين مساله است، و نيز دفع شبهه‌هايى كه در باره اين دو مساله به دل برخی افراد میرسد، و در ضمن به مساله نبوت و كتاب نيز اشاره مى‌نمايد.
• سوره احزاب، شامل چند معارف، احكام، قصص، عبرتها، و مواعظ است. از جمله داستان جنگ خندق، و اشاره‌اى هم به داستان يهوديان بنى قريظه.
• در نهایت نیز سوره سبا که مکی بوده و پيرامون اصول سه‌گانه اعتقادات، يعنى توحيد و نبوت و قيامت بحث مى‌كند. بعد از بيان آنها كيفر كسانى را كه منكر آنهايند، و يا القاى شبهه در باره آنها مى‌كنند، بيان نموده، آن گاه از راه‌هاى مختلف آن شبهه‌ها را دفع مى‌كند.
جلد هفدهم تفسیر المیزان
جلد هفدهم کتاب تفسیر المیزان، شامل ترجمه و بیان کامل سوره‌های فاطر، یس، صافات، ص، زمر، مؤمن و فصلت است.
هدف و خلاصه ای از محتوای کلی این سوره ها، با توجه به مطالبی که علامه طباطبایی در ابتدای بیان هر سوره عنوان میکند به شرح زیر است:
• سوره فاطر به بیان اصول سه گانه دین یعنی یگانگی خدای تعالی در ربوبیت، رسالت پیامبر خدا، و معاد و بازگشتن به سوی او پرداخته و در این سه موضوع استدلال میکند. بدین منظور خداوند برخی از نعمت های بزرگ خود در زمین و آسمان را برشمرده و به گشودن در رحمت و بستن آن اشاره میکند.
• غرض سوره یس نیز، بيان اصول سه‌گانه دين است، ابتدا از مساله نبوت شروع كرده، احوالات مردم را در قبول و رد دعوت انبيا بيان مى‌كند. سپس وارد موضوع توحید شده و برخی از نشانه های وحدانیت خدا را بر میشمارد، و در نهایت نیز به مسئله معاد پرداخته و با بیان زنده شدن مردم برای گرفتن جزا، و جداسازی مجرمین از متقین، احوالات هر گروه را در معاد شرح میدهد.
• در سوره صافات، بر مساله توحيد تأکید شده، و مشركين مخالف توحيد را تهديد نموده و مؤمنين خالص را بشارت مى‌دهد و سرانجام كار هر يك از دو طايفه را بيان مى‌كند.
• آیات سوره ص، متمرکز بر رسول خدا (ص) است و او را به صبر کردن دعوت میکند. همچنین بیان میکند که پیامبر، با ذكرى از ناحيه خدا كه بر او نازل شده مردم را انذار مى‌كند و به سوى توحيد و اخلاص در بندگى خداى تعالى دعوت مى‌كند.
• سوره زمر، پیامبر گرامی اسلام را در مقابل تهدیدات مشرکین آماده کرده و او را مأمور به توحید و اخلاص دین قرار داده. همچنین در آخر سوره نیز، قیامت را به روشن ترین اوصافش وصف میکند.
• سوره مؤمن، پيرامون بلند پروازيهاى كفار و جدالشان به باطل به منظور از بين بردن حقى كه بر آنان نازل شده، سخن مى‌گويد، و لذا مى‌بينيم كه آيات آن يكى پس از ديگرى متعرض جدال آنان، و پاسخ دادن به جدالشان مى‌شود.
• سوره فصلت، پيرامون اعراض كفار از كتابى كه بر آنان نازل شده، يعنى از قرآن كريم، سخن مى‌گويد. همچنین در مورد اصول سه گانه دین نیز مفصل صحبت کرده و در ضمن بشارت و انذار میدهد.
جلد هجدهم کتاب تفسیر المیزان
جلد هجدهم کتاب تفسیر المیزان، شامل ترجمه و بیان کامل سوره‌های شوری، زخرف، دخان، جاثیه، احقاف، محمد، فتح، حجرات، ق، و ذاریات است.
برخی از مهم‌ترین مباحثی که در این جلد، علامه طباطبایی، در ضمن بیان آیات هر کدام از سوره ها عنوان میکند به شرح زیر است:
• وصف حال غیر مؤمنین در روبه رو شدن با عذاب الهی
• روایاتی پیرامون تقدیر روزی از جانب خداوند
• اقسام سه گانه‌ی وحی
• ایمان داشتن رسول خدا قبل از بعثت
• بیزاری جستن کافر کوردل از قرین شیطانی خود در قیامت
• روایتی در مورد خشم و رضای خدای تعالی
• مقصود از اینکه «عیسی علم به قیامت است»
• روایتی در مورد شب قدر و تقدیر امور در آن
• منظور از اختیار بنی اسرائیل بر عالمین
• روایتی در مورد عذاب دخان
• احتجاج عليه پرستش بت ها و معبودهای زمینی
• علم غیب اثری در جریان حوادث خارجی ندارد
• اختلاف درجات مؤمنین و کافران با یکدیگر
• روایاتی پیرامون کیفیت زندگی پیامبر
• معنای این جمله که «اگر خدا را یاری کنید، خدا یاریتان میکند»
• مقصود از اطاعت خدا و اطاعت رسول
• شدت و ضعف در ایمان و ارتباط آن با شدت و ضعف در علم و عمل
• روایاتی پیرامون ماجرای صلح حدیبیه
• اختیارات غیبی و پیشگویی هایی که در سوره فتح آمده
• آوردن گوسفند مسموم یک یهودیه برای پیامبر اسلام
• معنای اخوّت و روایاتی در مورد اخوّت ایمانی
• نهی از مسخره کردن یکدیگر، عیبجویی و بد زبانی
• روایاتی دال بر اینکه غیبت از زنا شدیدتر است
• علم خدا به انسان از طریق فرشتگان کاتب اعمال
• آیتی که خداوند با عذاب قوم لوط و هلاکتشان بر جای گذاشت
جلد نوزدهم کتاب تفسیر المیزان
جلد نوزدهم کتاب تفسیر المیزان، شامل ترجمه و بیان کامل سوره‌های طور، نجم، قمر، واقعه، حدید، مجادله، ممتحنه، صف، جمعه، منافقون، تغابن، طلاق، تحریم، ملک، قلم، و الحاقه است.
برخی از مهم‌ترین مباحثی که علامه طباطبایی، در جلد نوزدهم تفسیر المیزان، در ضمن بیان آیات هر کدام از سوره ها عنوان میکند به شرح زیر است:
• روایاتی در ذیل آیات مربوط به معراج پیامبر
• روایتی در مورد اینکه پیامبر قلباً خدا را رؤیت نمود
• شفاعت ملائکه مشروط به اذن و رضای خدا
• مقصود از انشقاق قمر و روایاتی پیرامون آن معجزه
• منظور از سجده گیاه و درخت برای خدا
• مقصود از اصحاب المیمنه
• روایاتی در مورد بهشت و نعمت‌های بهشتی
• روایاتی پیرامون نهی از مس قرآن بدون طهارت
• روایاتی در مورد اول و آخر و ظاهر و باطن بودن خدا
• منظور از قرار دادن رحمت و رأفت در دل پیروان حضرت عیسی
• بیان رابطه و ملازمه بین فراموش کردن خدا و فراموش کردن خود
• روایاتی در مورد ازدواج با زنان کافر
• روایاتی پیرامون نام های پیامر، بشارت حضرت عیسی، و فاصله ایشان با پیامبر گرامی اسلام
• بیان آیات پیرامون حکم طلاق، عدّه، رجوع و …
• مدت عده طلاق و تکلیف بچه شیرخوار زن مطلقه
• سرانجام بد همسر نوح و همسر لوط با اینکه همسر پیامبر بودند
• اوصاف و فضائل حضرت مریم
• روایاتی پیرامون فضیلت حضرت فاطمه، خدیجه، مریم، و آسیه و نحوه کشته شدن همسر فرعون
• بیان حال مؤمن طالب بصیرت و کافر جاهل و لجوج
• روایتی در مورد مراد از «ن»، «قلم» و «ما یسطرون»
• دلیلی بر نفی چشم زخم و خرافی بودن آن نیست
• پاره ای از نشانه ها، مقدّمات و وقایع قیامت
جلد بیستم کتاب تفسیر المیزان
جلد بیستم کتاب تفسیر المیزان، شامل ترجمه و بیان کامل سوره‌های معارج، نوح، جن، مزمل، مدثر، قیامت، دهر، مرسلات، نبا، نازعات، عبس، تکویر، انفطار، مطففین، انشقاق، بروج، طارق، اعلی، غاشیه، فجر، بلد، شمس، لیل، ضحی، انشراح، تین، علق، قدر، بینه، زلزال، عادیات، قارعه، تکاثر، عصر، همزه، فیل، قریش، ماعون، کوثر، کافرون، نصر، تبت، اخلاص، فلق، و ناس است.
برخی از مهم‌ترین مباحثی که علامه طباطبایی، در جلد بیستم تفسیر المیزان، در ضمن بیان آیات هر کدام از این سوره ها عنوان میکند به شرح زیر است:
• دعوت نوح به اصول سه گانه دین
• وسعت آمرزش گناهان به مقدار وسعت ایمان و عمل صالح
• وسعت رزق و نعمت به سبب استغفار
• منظور از پناهنده شدن مردانی از انس به مردانی از جن
• بحث روایتی پیرامون استماع جن از پیامبر و بیعت آنها با ایشان
• معنای تکبیر و فرق آن با تسبیح
• مراد از «ابرار» و صفات ایشان
• روایاتی در مورد نزول سوره «هل اتی …» در شأن امیرالمؤمنین و حضرت فاطمه
• حوادت و نشانه های قیامت و تغییر نظام اخروی و دنیوی از هر نظر
• گفتاری در مورد واسطه بودن ملائکه در تدبر
• روایتی پیرامون گریز افراد از نزدیکانش در روز قیامت بدلیل شدت و سختی آن روز
• مدح و توصیف جبرئیل به شش صفت
• گناه زیاد و مستمر، سرانجام انسان را به تکذیب روز جزا منتهی میکند
• روایتی در مورد محاسبه اعمال در قیامت
• مراد از ذات البروج بودن آسمان
• روایتی در مورد چگونگی قبض روح فرد مؤمن
• خلقت انسان از «علق» برهان و شاهدی بر یگانگی خداوند در ربوبیت
• بی نیاز دانستن خود، منشأ طغیان آدمی است
• منظور از بهتر بودن شب قدر از هزار شب
• معنای اینکه در قیامت، زمین سخن میگوید
• بیمار شدن پیامبر در اثر سحر یک یهودی
• اوصاف تکذیب کنندگان دین
• منظور از «وسواس الخنّاس»
جلد اول کتاب تفسیر المیزان
جلد اول کتاب تفسیر المیزان، شامل ترجمه و بیان سوره حمد و آیات 1 تا 183 سوره بقره است.
در جلد اول تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ابتدا انواع روش‌های تفسیر قرآن از گذشته تا به امروز، از جمله روش تفسیر مفسرین، روش تفسیر محدثین، روش متکلمین و روش فلاسفه، را بیان میکنند. سپس، با معرفی ویژگی تفسیر المیزان، وارد بیان و تفسیر سوره حمد و سپس آیات 1 تا 183 سوره بقره میشوند. از جمله موضوعات مهمی که در این جلد به آن پرداخته شده عبارت اند از:
• روایتی از پیامبر در مورد فضائل سوره حمد
• جریان سوفسطائیها و شکاکها که علم را قبول نداشتند
• روایتی از امام صادق پیرامون انواع کفر
• اعجاز قرآن و عمومیت آن بر تمام انس و جن
• استدلال وجود دو عالم و عوالم برزخ و قیامت بر اساس آیات
• ماجرای دو بار مردن و زنده شدن انسان توسط خدا
• کافر بودن ابلیس پیش از خلقت انسان
• اطلاع ملائکه از فساد و خونریزی انسان‌ها در زمین پیش از اینکه انسانی خلق بشود
• چگونگی دسترسی پیدا کردن شیطان به آدم و حوا در بهشت
• چگونگی بیرون شدن آدم و حوا از بهشت بر اساس روایتی از امام صادق
• علوم پنج گانه مخفی در دنیا
• آیاتی که منسوخ اند و صرفا برای زمان خاصی نازل شده اند
• بحث روایی پیرامون هجرت حضرت ابراهیم به مکه و بنا نهادن کعبه
• احادیث و اخباری پیرامون ماهیت و منشا سنگ حجرالاسود
• اشاره قرآن به فتح مکه با توجه به تغییر قبله
• شرح حال مرده در قبر و سوال پرسیدن های نکیر و منکر از وی
• بحث های روایتی پیرامون عفو، قصاص و دیه، قصاص و اعدام در زمان فعلی
• حکم وصیت کردن در قرآن و روایات پیرامون آن
معرفة الإمام: دراسة أبحاث العلامة الطهراني في كتابه “معرفة الإمام”
استمرار تعريف مجلدات كتاب “معرفة الإمام” الرائع للإمام العلامة آية الله حاج سيد محمد حسين الطهراني رضوان الله عليه، الذي قدمت في النص السابق مجلدات 5-8 منه. في هذا الجزء، سأقدم مجلدات 9-12 من هذا الكتاب، آمل أن تكون مفيدة للقراء المحترمين حتى الآن. لقد أعدت نشر رابط الكتاب المادي والنسخة المجانية من PDF (هناك قسم تنزيل PDF في كل مجلد) حتى تتمكن من الحصول عليها بسهولة. كما أن بعض مجلدات الكتاب بها كتاب صوتي يتم تحديثه حاليًا. هذا الكتاب عبارة عن مجموعة متنوعة من المناقشات التفسيرية والعرفانية وما إلى ذلك حول الإمامة والولاية.
جلد التاسع من كتاب “معرفة الإمام”:
يتناول هذا المجلد من كتاب “معرفة الإمام” من الدرس 121 إلى 135، مواضيع حول:
أسماء الصحابة الذين شهدوا على حديث الغدير في رحبة الوداع,خطبة الإمام أمير المؤمنين عليه السلام في فضائل يوم الغدير
معنى عيد الفطر وعيد الأضحى وعيد الغدير, أفضل الأعياد, لباس أهل الجنة، وهو الحرير الأخضر ,العمامة، وهي تاج العزة, الأحاديث الواردة في فضل وضع العمامة على الرأس
عيد الغدير، يوم نزول جمع الخيرات وبركات
عيد الغدير هو اليوم الذي قبل فيه الله تعالى توبة آدم عليه السلام، وصومًا شكرًا لذلك. واليوم الذي أنقذ فيه الله تعالى إبراهيم عليه السلام من النار، وصومًا شكرًا لله تعالى. واليوم الذي جعل فيه موسى عليه السلام هارون مقتدًا وإمامًا، وصومًا شكرًا لله تعالى. واليوم الذي عرّف فيه عيسى عليه السلام وصيه شمعون الصفا، وصومًا شكرًا لله عز وجل. واليوم هو اليوم الذي جعل فيه رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم عليًا عليه السلام إمامًا وقائدًا للناس، ويوم أنصب فيه رسول الله وصيه. وحقًا أن ذلك اليوم هو يوم صيام، وإقامة الصلاة، وإطعام الطعام، وصلة الأرحام، وفي ذلك اليوم وسائل رضا الله الرحمن، وموجبات ذل الشيطان.
جلد عاشر من كتاب معرفة الإمام:
يبدأ جلد 10 من هذا الكتاب من الدرس 136 وينتهي بالدرس 150، ويتكون من 5 فصول، ومن موضوعاته ومعلوماته ما يلي:
تحريف علماء اليهود في كلمات الله: يتناول هذا الفصل موضوع تحريف علماء اليهود في كلمات الله، ويذكر فيه الكاتب أمثلة على ذلك، مثل تحريفهم للوصايا العشر، وتحريفهم للحديث عن المسيح عليه السلام.
خطبة أمير المؤمنين عليه السلام بعد حرب جمل: يتناول هذا الفصل خطبة أمير المؤمنين عليه السلام بعد حرب جمل، ويذكر فيها الإمام علي عليه السلام فضائله ومكانته، ويرد على من أنكر خلافته.
رسالة الإمام الهادي عليه السلام إلى أهل الأهواز وبيان حديث المنزلة: يتناول هذا الفصل رسالة الإمام الهادي عليه السلام إلى أهل الأهواز، وفيها يؤكد الإمام الهادي عليه السلام على إمامة أمير المؤمنين عليه السلام، ويذكر حديث المنزلة.
مرثيّة آية الله كمباني في مصيبة السيدة فاطمة سلام الله عليها: يتناول هذا الفصل مرثية آية الله كمباني في مصيبة السيدة فاطمة سلام الله عليها، ويذكر فيها الإمام كمباني مصائب السيدة فاطمة عليها السلام، ويرثيها بكلمات مؤثرة.
دعاء النبي لشفائ علي عليه السلام
ذات ليلة، أصيب علي بالحمى الشديدة، حتى أنه لم يستطع النوم حتى الصباح. وظل النبي صلى الله عليه وسلم مستيقظًا طوال الليل من أجل علي، ولم ينام. وصلى النبي في تلك الليلة، وذهب إلى علي عليه السلام من حين لآخر، وربت عليه، وعزاه، ونظر إليه.
حتى أن الفجر طلع، وصلى النبي صلى الله عليه وسلم مع أصحابه صلاة الفجر، ودعا: اللهم اشف عليًا وعافيَه فإنه قد أسهرني مما به من الوجع (يا رب! اشفِ عليًا، واعفِ عنه، فإنه لم يتركني أنام من شدة آلامه) …
بهجوم ضغط عمر وقنفذ، أجهضت فاطمة سلام الله عليها جنينها الذي يبلغ من العمر ستة أشهر
«توفيت فاطمة سلام الله عليها يوم الثلاثاء الثالث من شهر جمادى الآخرة سنة الحادية عشرة من الهجرة. وكان سبب وفاتها أن قنفذ غلام عمر، أمره عمر أن يضربها بشيء من الحديد أو غيره في مؤخرة السيف، وضربه بعيدًا، فسقط محسن من فاطمة، وأصيبت بمرض شديد، ولم تسمح لأحد ممن ظلموها بزيارتها.»…
سورة التوبة نزلت في السنة التاسعة من الهجرة.
معنى قولنا: سورة التوبة نزلت في غزوة تبوك هو أنها نزلت في تلك الأيام والأشهر التي سبقت وبعدها، وليس أن جميع آياتها نزلت في السفر الواحد. وذلك لأن الآيات التي حضت الناس على الجهاد والتجهز للسفر نزلت قبل السفر.
المقام الرابع عشر من حديث المنزلة، في وقت رحيل رسول الله هو في حضور الأنصار
المقام والموطن الرابع عشر هو تأكيد لحديث المنزلة الذي قاله رسول الله صلّى الله عليه وآله وسلم في وقت رحيله في حضرة الأنصار في المدينة المنورة. …
جلد 11 من كتاب معرفة الإمام للعلامة السيد محمد حسين الطباطبائي
جلد 11 من هذا الكتاب يتكون من الدروس 151 إلى 165، ويتضمن 5 فصول. ومن أهم الموضوعات التي يتناولها هذا القسم:
- علم ومعرفة الله هي الصفة الوحيدة اللازمة للقائد لقيادة البشر.
- مناقشة المؤلف مع رجل سني حول وجوب اتباع علي عليه السلام بناءً على مقياس العلم.
- حديث أنا مَدینة العِلْمِ و على بابها.
- روايات الشيعة والسنة التي تفيد أن مراد من “الذین یعلمون” هم الأئمة المعصومون.
- عواقب سوء حكم الغاصبين.
- جرائم رضا خان بهلوي في إيران.
وهناك العديد من الموضوعات القيمة الأخرى التي يمكنكم قراءتها من خلال الرجوع إلى الكتاب.
جلد 12 من كتاب معرفة الإمام:
جلد 12 من كتاب معرفة الإمام للعلامة الطهراني يتكون من الدروس 166 إلى 180، ويتضمن 8 فصول. وفي هذا المجلد، يتناول المؤلف مباحث حول:
- أخبار تدل على قيام الإمام المهدي عليه السلام وانقراض بني أمية
- معجزات الأئمة المعصومين عليهم السلام وكراماتهم
- الإمام المهدي عليه السلام وعلامات ظهوره
- تجليات الإمام المهدي عليه السلام في عالم الشهادة
- الإمام المهدي عليه السلام ودوره في إحياء الدين ونصرة الحق
- مظاهر الانتظار للإمام المهدي عليه السلام
والمجلد مليء بالعلوم والفوائد التي تزود القارئ بمعرفة الإمام المهدي عليه السلام، ودوره في هداية البشرية ونصرة الحق.
ومن جملة كلمات أمير المؤمنين عليه السلام التي تجري مجرى الخطبة هي المائة من نهج البلاغة، وهي قوله: “و ذلك يوم يجمع الله فيه الأولين والآخرين لمناقشة الحساب وجزاء الأعمال، خضوعا قياما، قد ألجمهم العرق، و رجفت بهم الأرض. فأحسنهم حالا من وجد لقدميه موضعا و لنفسه متسعا“.
هذا المقدار من كلامه عليه السلام عن يوم القيامة، حيث يقول:
يوم القيامة هو اليوم الذي يجمع الله فيه الأولين والآخرين، أي جميع البشر من جميع الأجيال، لحساب أعمالهم وجزاءهم. سيكون الناس في ذلك اليوم خائفين خاضعين، وقد ألجمهم العرق، وارتجفت بهم الأرض من شدة الخوف. وسيكون أفضل الناس حالا من وجد لقدميه موضعا يقف فيه، ولنفسه متسعا من الخوف.
ذلك اليوم هو اليوم الذي يجمع الله فيه جميع البشر من جميع الأجيال، لحساب أعمالهم وجزاءهم. سيكون الناس في ذلك اليوم خائفين خاضعين، وقد ألجمهم العرق، وارتجفت بهم الأرض من شدة الخوف. سيكون حال الشخص أفضل من الجميع إذا وجد مكانًا للقدمين ومساحة للجسم.
ي هذه الصفحة، ستجدون جلدات 9 إلى 12 من كتاب “معرفة الإمام” للعلامة السيد محمد حسين الطباطبائي. لقد قسمت هذه الجلود إلى أقسام ووضعت روابط لكل قسم وجلد حتى يسهل عليكم الوصول إلى المعلومات التي تبحثون عنها.
أعمال و آداب أول ليلة ويوم من شهر شوال وعيد الفطر
شهر شوال هو الشهر العاشر من الأشهر القمرية، يأتي بعد شهر رمضان وقبل شهر ذي القعدة. ويوافق أول يوم من شهر شوال عيد الفطر. كما أنه أحد الأشهر الثلاثة التي تُؤدى فيها أعمال الحج. وقد وردت عن النبي محمد (صلى الله عليه وسلم) أعمال وآداب خاصة لهذا الشهر، وفيما يلي نتناولها:
أعمال ليلة ويوم عيد الفطر من وجهة نظر آية الله الطهراني
آية الله سيد محمد حسين حسيني الطهراني، في جزء من كتابه المسمى “نوروز في الجاهلية والإسلام“، يتناول موضوع مكانة عيد الفطر وعيد الأضحى في الإسلام. في جزء من هذا القسم، يعبر عن أعمال ليلة ويوم عيد الفطر على النحو التالي:
ليلة عيد الفطر لها غسلان. الأول في أول الليل، والثاني في آخر الليل. وهي ليلة إحياء، أي أنه يستمر في العبادة والقيام وذكر الله تعالى حتى الصباح. وفي يوم العيد أيضًا هناك غسل.
وهناك صلاة العيد في صباح يوم العيد، والتي تؤدى في صحراء أو في مكان مفتوح. وتؤدى هذه الصلاة بطريقة خاصة، في ركعتين مع تسعة ركعات. وتُقال التهليلات بصوت عالٍ أثناء الصلاة، وهي كالتالي:
الله أكبر، الله أكبر، لا إله إلا الله، و الله أكبر، الله أكبر، و لله الحمد و الحمد لله على ما هدانا و له الشکر على ما اولانا.
عمال ليلة أول شهر شوال من وجهة نظر الأئمة والعلماء
بناءً على حديث عن الإمام السجاد (ع)، فإن ليلة عيد الفطر لا تقل أهمية عن ليلة القدر.
وفيما يلي بعض الأعمال التي وردت عن الأئمة والعلماء لهذه الليلة:
- الغسل عند غروب الشمس.
- اليقظة والعبادة والدعاء أمام الله تعالى.
- قراءة هذا الذكر بعد صلاة المغرب والعشاء وصلاة الفجر وصلاة العيد: الله أكبر الله أكبر لا إله إلا الله و الله أكبر الله أكبر و لله الحمد الحمد لله على ما هدانا و له الشکر على ما اولانا.
- زيارة الإمام الحسين.
- قراءة ذكر یا دائم الفضل عشر مرات.
- صلاة ركعتين، في الركعة الأولى بعد الفاتحة، مائة مرة سورة الإخلاص، وفي الركعة الثانية مرة واحدة. وبعد السلام، يجلس في السجود ويقول مائة مرة أتوب إلى الله، ثم يقول یا ذا المن و الجود یا ذا المن و الطول یا مصطفی محمد صلى الله علیه و آله صل على محمد و آله و افعل بی کذا و کذا ويطلب حاجاته بدلاً من ذلك. وقد ورد أن أمير المؤمنين (ع) كان يصلي هذه الركعتين بهذه الطريقة، ثم كان يرفع رأسه من السجود ويقول: “والله الذي نفسي بيده، من صلى هذه الصلاة، وطلب من الله أي حاجة، أعطاها الله، وإن كان له عدد رمل الصحراء من الذنوب، غفرها الله له”. وفي رواية أخرى، بدلاً من مائة مرة سورة الإخلاص، جاء مئة مرة، ولكن الصلاة يجب أن تؤدى بعد صلاة المغرب ونافلة لها.
أعمال يوم أول شهر شوال (عيد الفطر) من وجهة نظر الأئمة والعلماء
يوم أول شهر شوال هو يوم عيد الفطر، والذي يتضمن بعض الأعمال على النحو التالي:
- دفع الزكاة المفروضة للفقراء والمساكين.
- الغسل بعد طلوع الشمس، مع ترديد الذكر التالي قبل الغسل: “اللهم إيمانًا بك وتصديقًا بكتابك واتباعًا لسنة نبيك محمد صلى الله عليه وآله”. وبعد الغسل، يقول: “اللهم اجعله كفارة لذنوبي وطهر ديني اللهم اذهب عني الدنس”.
- ارتداء الملابس الجديدة واستخدام العطور.
- الإفطار قبل صلاة العيد. ويفضل أن يكون الإفطار بالتمر أو الحلوى، كما يُستحب استخدام تربة الحسين.
- قراءة هذا الدعاء قبل الذهاب إلى صلاة العيد: “اللهم من تهيأ في هذا اليوم أو تعب أو أعد وأستعد لوفادة إلى مخلوق رجاء رفده ونوافله وفضائله وعطاياه، فإن إليك يا سيدي تهيئتي وتعبي وإعدادي واستعدادي رجاء رفدك وجوائزك ونوافلتك وفضائلك وعطاياك، وقد غدوت إلى عيد من أعياد أمة نبيك محمد صلوات الله عليه وعلى آله ولم أفد إليك اليوم بعمل صالح أثق به قدمته ولا توجهت بمخلوق أملته، ولكن أتيتك خاضعًا مقرًا بذنوبي وأسأتي إلى نفسي، فيا عظيم، يا عظيم، يا عظيم، اغفر لي العظيم من ذنوبي، فإنه لا يغفر الذنوب العظام إلا أنت، يا لا إله إلا أنت، يا أرحم الراحمين”.
- صلاة العيد، وهي ركعتان. في الركعة الأولى، يقرأ الفاتحة وسورة الأعلى، وبعد ذلك يكبر خمس تكبيرات، وبعد كل تكبيرة، يقرأ هذا القنوت: “اللهم [أنت أهل ] أهل الكبرياء والعظمة وأهل الجود والجبروت وأهل العفو والرحمة وأهل التقوى والمغفرة، أسألك بحق هذا اليوم الذي جعلته للمسلمين عيدًا ولمحمد صلى الله عليه وآله ذخرًا وشرفًا ومزيدًا، أن تصلي على محمد وآل محمد، وأن تدخلني في كل خير أدخلت فيه محمدًا وآل محمد، وأن تخرجني من كل سوء أخرجت منه محمدًا وآل محمد، صلواتك عليه وعليهم أجمعين، اللهم إني أسألك خير ما سألك منه عبادك الصالحون، وأعوذ بك فيه مما استعاذ منه عبادك الصالحون المخلصون”. ثم يكبر السادسة ويذهب للركوع، وبعد الركوع والسجود، يقف للركعة الثانية، وبعد الفاتحة، يقرأ سورة الشمس. ثم يكبر أربع تكبيرات، وبعد كل تكبيرة، يقرأ نفس القنوت. ثم يكبر الخامسة ويذهب للركوع، وبعد ذلك، يكمل الصلاة. بعد السلام، يقرأ تسبيح الزهراء. وبعد صلاة العيد، وردت العديد من الأدعية، ولعل أفضلها هو الدعاء رقم 46 من الصحيفة السجادية. ويُستحب أن تكون صلاة العيد في العراء وعلى الأرض بدون سجادة، وأن يعود من المسجد من طريق غير الذي ذهب منه، ويدعو لإخوانه المسلمين بالقبول.
- زيارة الإمام الحسين.
- قراءة دعاء الندبة، وقد قال السيد ابن طاوس في شأنه: “إذا فرغت من الدعاء، فاذهب إلى السجود، وقل: أعوذ بك من نار حرها لا يطفى وجدیدها لا یبلى وعطشانها لا یروى”. ثم ضع الخد الأيمن، وقل: “إلهي لا تقلب وجهي في النار بعد سجودي وعفوي لك بغير من منی علیك بل لک المن علی”. ثم ضع الخد الأيسر، وقل: “ارحم من أساء واقترف واستکان واعترف”. ثم عد إلى السجود، وقل: “إن کنتبئس العبد فانت نعم الرب عظم الذنب من عبدک فلیحسن العفو من عندک یا کریم”. ثم قل مائة مرة العفو العفو.
اساتید حضرت آیت‌اللَه سید احمد کربلائی
- عارف کامل مرحوم آیت‌اللَه العظمی حاج ملاحسینقلی همدانی قدّس اللَه سرّه
- ميرزا محمّد حسن شيرازى (معروف به ميرزاى بزرگ شیرازی) رحمة اللَه علیه
- ميرزا حبيب اللَه رشتى رحمة اللَه علیه
- آخوند خراسانى رحمة اللَه علیه
شاگردان آیت‌اللَه حاج سید احمد کربلائی
- عارف کامل مرحوم حضرت علامه آیت اللَه العظمی حاج سید علی قاضی قدّس اللَه سرّه
- مرحوم آیت اللَه سید جمال الدین گلپایگانی رحمة اللَه علیه
- مرحوم سیدمحمد کاظم عصار رحمة اللَه علیه
| حضرت آیت الله حاج سید احمد کربلایی |
زندگی‌نامه مرحوم آیت‌اللَه حاج سید احمد کربلائی
مرحوم آية اللَه العظمی حاج سيّد احمد طهرانى كربلائى از بزرگترین فقهاء و از مبرّزين عرفاء و حكماى شیعه در حدود سال 1282 هجری قمری در شهر کربلا دیده به جهان گشود.
تحصیلات ابتدایی را در کربلای معلّی گذراند و سپس به سامراء و نجف رفته و فقه و اصول را از محضر مجتهدان بزرگى چون: ميرزا محمّد حسن شيرازى (معروف به ميرزاى بزرگ شیرازی)، علّامه بزرگوار ميرزا حسين خليلى طهرانى، ميرزا حبيب اللَه رشتى و آخوند خراسانى بهره برد و در اين علوم تبحّرى تمام و كمال يافت.
آن بزرگوار در اين دو رشته فقه و اصول فقه سرآمد روزگار شد؛ به گونه اى كه مرحوم علّامه محقّق، آية اللَه شيخ محمّد حسين اصفهانى ـ رحمة اللَه عليه ـ درباره او فرمود:” من احدى را مانند آقا سيد احمد حائرى در فقه نديدم.” (توحید علمی و عینی، ص19. آیت الحق، ج1، ص281)
جایگاه علمی و معنوی حضرت آیت‌اللَه سید احمد کربلائی
ایشان از أعاظم فقهاء شيعه إماميّه و از أساطين حكمت و عرفان الهى بوده است. امّا در حكمت و عرفان همين بس كه پس از رحلت مرحوم عارف بى بديل و حكيم مربّى، و مدرّس وحيد، و فقيه عاليقدر: حضرت آية اللَه العظمى آخوند مولى حسينقلى همدانى رضوان اللَه عليه، در نجف اشرف، با عديل و هم رديف خود: مرحوم حاج شيخ محمّد بهارىّ، در ميان سيصد تن از شاگردان آن مرحوم، از مبرّزترين شاگردان، و از أساتيد وحيد اين فنّ بودهاند؛ و پس از مهاجرت آية اللَه بهارىّ به همدان، يگانه عالم أخلاق و مربّى نفوس و راهنماى طالبان حقيقت در طىّ راه مقصود، و ورود در سُبُل سلام و ارائه طريق لِقاى حضرت أحديّت، و سير در معارج و مدارج كمال نفس انسانى، و ايصال به كعبه مقصود، و حرم معبود بوده است.
شرح فضائل ایشان از وصف خارج است؛ چه در ميان علماى نجف اشرف و خواصّى كه با وى رفت و آمد داشته اند؛ اين مطلب معلوم و از مسلّميات اهل فنّ به شمار مى آيد. (توحید علمی و عینی، ص17)
ایشان در فقاهت و تفوّق علمى در حدّى بود كه ميرزاى شيرازى كوچك، مرجعيت او را پس از خود امضاء و تقرير نموده بود و مردم را به او احاله مى داد. در مجلس درس او بزرگان حوزه نجف و فحول اعاظم و اكابر حوزه شركت مى نمودند و گويند: هيچ فقيه و عالمى را قدرت مقابله و بحث علمى و مناظره با او نبود، و در خطابه و كيفيت اقامه حجّت و دليل از نوابغ علم و منطق شمرده مى شد، به طورى كه همگى به اعتلاء و تفوّق علمى او اذعان و اعتراف داشتند.
و اما در عرفان و سير مراتب سلوك و تزكيه نفس در ميان سيصد تن از شاگردان مرحوم آخوند ملّاحسينقلى همدانى ـ رضوان اللَه عليه ـ مشارٌ بالبنان بود و از شاخص ترین آنها به شمار می آمد.(مهرتابناک، ص32)
علّامه طباطبايى، رضوان اللَه عليه در شرح فضائل ایشان می نویسند:
«آقاى آقا سيد احمد كربلايى اخيراً در بوته تربيت و تهذيب مرحوم آية الحقّ و استاد وقت، شيخ بزرگوار آخوند ملّا حسينقلى همدانى ـ قدّس اللَه سرّه العزيزـ قرار گرفته و ساليان دراز در ملازمت مرحوم آخوند ملّا حسينقلى همدانى ـ قدّس اللَه سرّه العزيزـ بوده، و از همگان گوى سبقت ربوده؛ و بالأخره در صفّ اوّل و طبقه نخستين تلامذه و تربيت يافتگان ايشان مستقرّ گرديده؛ و در علوم ظاهرى و باطنى مكانى مكين و مقامى امين اشغال نمود. و بعد از درگذشت مرحوم آخوند، در عتبه مقدّسه نجف أشرف اقامت گزيده و به درس فقه اشتغال ورزيده، و در معارف الهيه و تربيت و تكميل مردم، يد بيضا نشان مى داد. جمعى كثير از بزرگان و وارستگان، به يمن تربيت و تكميل آن بزرگوار قدم در دايره كمال گذاشته و پشت پا به بساط طبيعت زده، و از سُكّاندار خُلد و مَحرمان حريم قرب شدند. كه از آن جمله است:
سيد اجلّ، آيه حقّ و نادره دهر، عالم عابد فقيه مُحَدِّث شاعر مُفلِق، سيد العلماء الربّانيين، مرحوم حاج ميرزا على قاضى طباطبايى تبريزى رضوان اللَه علیه.
محل مرقد مطهر حضرت زینب کبری
اعمال ماه رجب و اهمیت آن و سیره ائمه و اولیاء الهی در این ماه
مجموعۀ نفیس «شرح فقراتی از دعای ابوحمزۀ ثمالی» سخنرانی‌های حضرت علامه آیة‌اللَه حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی قدّس‌اللَه‌سرّه پیرامون «شرح دعای ابوحمزۀ ثمالی» می‌باشد که در هنگام اقامت در طهران در یکی از سالها، در شب‌های ماه مبارک رمضان در مسجد قائم ایراد فرمودند.
از آنجا که در میان ادعیۀ حضرات معصومین علیهم‌السلام شاید بتوان گفت که دعایی به جامعیت دعای ابوحمزۀ ثمالی از حضرت سجّاد علیه‌السلام که حاوی نکاتی بس دقیق و عمیق در ارائه و تبیین وضعیت و اوصاف بندگان و ربط آنها با پروردگار عالمیان یافت نمی‌شود، ایشان اقدام به ترجمه و شرح مختصری برای برخی اخوان ایمانی خویش نموده و با بیانی شیوا و سلیس پرده از برخی حقایق نشکفتۀ این دعای شریف، و رموز معرفت به توحید حضرت حق، و اسرار سلوک الی اللَه برداشته و مجموعه ای ذی‌قیمت برای جویندگان راه حق و پویندگان سبیل حقیقت و مشتاقان لقاء پروردگار بر جای گذاشتند.
البته این مجموعه، شرح و تفسیر تمام فقرات دعای ابوحمزه ثمالی نیست، بلکه صرفاً شرح فقراتی است که توسط فرزند ایشان ضبط شده است؛ که باقی فقرات یا ضبط نشده و یا از سرانجام آن اطلاعی در دست نیست.
اعمال ماه رجب و اهمیت آن و سیره ائمه و اولیاء الهی در این ماه