کتاب بی‌بدیلِ «فقاهت در تشیع» خاتمه‌ای است که حضرت آیت‌اللَه حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی قدّس‌اللَه‌سرّه، بر کتاب «اجتهاد و تقلید» والِد مکرّمشان نگاشته‌اند که بنابر اهمیّت موضوع به صورت مستقل با مقدمه‌ای مبسوط به رشتۀ تحریر درآمده است. این اثر، نگرشی اصولی و مبنایی در «مبانی اجتهاد و شرایط افتاء» و بیان «حقیقت زعامت و مرجعیت» و «شاخصه‌های اجتهاد و استنباط» نزد اهل معرفت می‌باشد، که با نگاهی عمیق و موشکافانه پرده از حقیقتِ این مسئولیت خطیر از جوانب مختلف، برداشته و ساحت علم و فضیلت را به ادراک زوایای مخفیّ این موضوع فراخوانده است.
اهم مطالب مندرج در این اثر:
• نقد روش متدوال حوزه علمیه در طرح مباحث فقهی
• تأثیر فتوای مجتهد در سعادت روحی افراد
• اختلاف دیدگاه فقهای اهل ظاهر با فقهای اهل معرفت و شهود
• نگرش حکیمانه علامه طباطبائی در باب انتخاب مرجع تقلید
• عدم کفایت بیان احکام ظاهری به‌تنهایی در حلّ مشکلات امروزی
• اجتهاد واقعی یعنی وصول به حُکم‌اللَه واقعی
• لزوم وجود طهارت سرّ در فقیه، و دشواری تشخیص آن
• نمونه‌هایی از رجوع اعاظم فقها به اولیای الهی
• تفاوت مرجعیّت در زمان اهل‌بیت علیهم‌السلام و زمان حاضر
• خصوصیات عالم‌باللَه و عارف بأمر‌اللَه
• لزوم توجه مجتهد به حضور امام زمان در هنگام فتوا دادن
• لزوم اشرافِ مجتهد به مبانی فلسفی و عرفان نظری
• فلسفۀ تشریع احکام، حرکت به سوی عالم قُدس
• برخی نواقص موجود در رساله‌های عملی کنونی
• وجوب اطلاع مجتهد از «مسائل زمان خود»، «عملکرد دُوَل خارجی»، «نظرات دیگر فقها» و «موضوعات تخصصی»
• شاخصه‌های بیست‌ویک‌گانۀ اجتهاد و استنباط
• شاخصه‌های هشتگانۀ مرجعیّت و زعامت
معاد شناسی
کتاب شریف «معاد شناسی» از آثار نفیس علامه آیة‌اللَه حاج سید محمدحسین حسینی طهرانی قدّس‌سرّه می‌باشد. این اثر ارزشمند به قلم خود ایشان، در حقیقت صورت مکتوب و تفصیلی سخنرانی‌های ایشان در موضوع معاد است. در این مباحث، کیفیت سیر انسان در دنیا و عالم غرور، و نحوۀ تبدّل عالم غرور به عالم حقائق، و رسیدنِ انسان به خدا نشان داده می‌شود. محوریت این ابحاث روی «باطن‌بودنِ آخرت نسبت به دنیا» پایه‌گذاری شده است که با قلمی شیوا و سلیس پرده از حقایق ناشکفتۀ عالم آخرت و معاد برداشته و شیفتگان حریم معبود را به تدبّر در معانی این اثر ذی‌قیمت فرامی‌خواند.
در جلد چهارم از این مجموعه پیرامون «حقیقت عالم قیامت و وقایع آن» سخن به‌میان آمده است.
اهم مباحث این مجلّد:
• علائم پیدایش قیامت
• بحثی دربارۀ ماهیت ذوالقرنین
• بحثی دربارۀ یأجوج و مأجوج
• ولایت مطلقۀ امیرالمؤمنین علیه‌السلام برای عامۀ مردم ظهور ندارد
• نفخ صور و زنده شدن مردگان
• بیان معانی عوالم غیبی از بابِ تشبیه معقول به محسوس است
• کیفیت نفخ صور اسرافیل، و مرده و زنده شدن
• صیحه برای مردم دنیا، و نفخ صور برای اهل برزخ است
• مخلَصین، کسانی‌اند که در اثر نفخ صور نمی‌میرند
• بندگان مخلَص خدا، وجه خدا هستند، و حقیقت آنها در ملک و ملکوت سیطره دارد
• انبیاء و ائمه متحقّق به اسماء‌اللَه هستند
• کیفیت عبور اولیای خدا از مراحل و عقبات پس از مرگ
• دوستی‌های غیر‌خدائی در قیامت تبدیل به دشمنی می‌شود
• معنای وجه‌الله و وجه موجودات
کتاب شریف «معاد شناسی» از آثار نفیس علامه آیة‌اللَه حاج سید محمدحسین حسینی طهرانی قدّس‌سرّه می‌باشد. این اثر ارزشمند به قلم خود ایشان، در حقیقت صورت مکتوب و تفصیلی سخنرانی‌های ایشان در موضوع معاد است. در این مباحث، کیفیت سیر انسان در دنیا و عالم غرور، و نحوۀ تبدّل عالم غرور به عالم حقائق، و رسیدنِ انسان به خدا نشان داده می‌شود. محوریت این ابحاث روی «باطن‌بودنِ آخرت نسبت به دنیا» پایه‌گذاری شده است که با قلمی شیوا و سلیس پرده از حقایق ناشکفتۀ عالم آخرت و معاد برداشته و شیفتگان حریم معبود را به تدبّر در معانی این اثر ذی‌قیمت فرامی‌خواند.
در جلد هفتم از این مجموعه پیرامون «کیفیت نامۀ عمل انسان» و «کیفیت شهادت بر اعمال انسان در قیامت» سخن به‌میان آمده است.
اهم مباحث این مجلّد:
• معنای رسیدن نامۀ عمل از سمت راست و چپ
• نامۀ بهشتی‌ها از جانب سعادت داده می‌شود
• نتیجه اعمال انسان ملازم نفس انسان است
• نامۀ عمل، عین حقیقت ملکوتی عمل است
• مقرّبان و مخلَصان نامۀ عمل ندارند
• مخلَصین و مقرّبین مدهوش ذاتِ حق‌اند
• شاهدان بر اعمال و شرایط شهادت بر عمل
• شاهدان بر اعمال از نیّت‌ها خبر دارند
• شرط شهادت، احاطۀ علمیه بر پنهانی‌هاست
• شهادت پیامبران، ائمه علیهم‌السلام، ملائکه، اعضاء و جوارح، زمان و مکان، جمادات، قرآن در روز قیامت و کیفیت شهادت آنها
• جمادات در قیامت شعور دارند و شهادت می‌دهند
• اختلاف مساجد در فضیلت، ناشی از اختلاف نور آنهاست
• نورانیت زمان و مکان، تابع نورانیتِ اهل آنهاست
مطلع انوار
جلد دوم از موسوعۀ گرانسنگ «مطلع انوار» اثر حضرت علامه آیةالله حاج سید محمدحسین حسینی طهرانی قدّس سرّه، قسمت اول از موضوع «احوالات و آثار بزرگان و عرفاء بالله» می‌باشد که برای استفادۀ هر چه بیشترِ جامعۀ علم و معرفت از احوالات و حکایات بزرگانِ اهل معرفت به رشتۀ تحریر درآمده است.
• اهم مباحث این مجلّد، شامل مختصری از ترجمه و تذکرۀ اساتید اخلاق و عرفانِ حضرت علامه طهرانی قدّس سرّه؛ همچون آیت الله حاج سید علی قاضی، آیة‌الحق و الیقین حاج سید هاشم حداد، علامه آیةالله حاج سید محمدحسین طباطبائی، آیةالله حاج شیخ محمد جواد انصاری همدانی و آیت الله سید جمال‌الدین گلپایگانی ـ رضوان الله علیهم اجمعین ـ می‌باشد؛ که مشتمل بر احوالات و حکایات اخلاقی و عرفانی، مطالب علمی و فلسفی، نامه ها و دستورات سلوکی، و مختصری از تصاویر آن بزرگانِ علم و معرفت می باشد.
اهم مباحث این جلد: مختصری است از ترجمه و تذکرۀ اساتید اخلاق و عرفان ایشان.
این حقیر در أحوال آیة الحقّ و سندُ العرفان آیة اللَه العُظمی و حجّة اللَه الکُبری، الفقیه البصیر، الأدیب اللغویّ، الشّاعر المُفلِق، و الحکیم الإلهی، و المفسّر الکبیر و المحدّث العظیم و العارف باللَه، الوحید الأوحد فی زمانه و عصره، بل لمن تقدّم منه أو تأخّر إلاّ مَن شاء اللَهُ و تخیّر، الحاجّ السیّد المیرزا علیّ القاضیّ الطباطبائی التبریزیّ ـ قدّس اللَه تربته الزّکیّة ـ در جاهای مختلف از بحث‌ها (چه در کتب مطبوعه و چه غیر مطبوعه، و چه در دفاتر یادداشت‌ها و جُنگ‌ها) مطالب مسلّمه و مُتقَنه‌ای را که به حقیر به طور یقین رسیده بود، ذکر نموده‌ام. گرچه ورود حقیر به نجف أشرف، چهار سال پس از ارتحال آن سعید بود، امّا چه از شاگردان بلافصلِ ایشان بعد از حیات در نجف و چه از خصوص استادنا و ملاذنا العلاّمة آیة اللَه السیّد محمّد الحسین الطّباطبائی ـ قدّس اللَه نفسه ـ در بلدۀ طیّبۀ قم شنیده بودم، به قدری متقن و مسلّم بود که در حکم مشاهده و حضور و استماع و رؤیت خود مرحوم قاضی بود.
علّامه طهرانى
نمونه هایی از مهم ترین مبانی مکتب علامه طهرانی قدّس سرّه
ضرورت استاد کامل
مرحوم علّامه طهرانى معتقد بودند:
تنها راه وصول به کمال انسانی و تحقّق هدف و غایت از وجود و خلقت انسان که همان معرفت پروردگار است؛ منحصراً به واسطه تربیت و تزکیه سلوکی تحت نظر و اشراف استاد کامل و ولی اکمل الهی صورت می پذیرد.
ولایت، حقیقت دین و شریعت
مرحوم علّامه طهرانى حقيقت و مغز دين و شريعت را ولايت اولياى الهى يعنى صاحبان ولايت كبرى حضرات معصومين علیهم السلام میدانستند و شريعت بدون ولايت را پوسته خالى از مغز و محتوا برمی‌شمردند. و تمام همّ و غمّ خود را بر تبيين و تفسير و تبليغ اين مسئله قرار داده بودند
و می‌فرمودند:
در اجتماع ما به قضيه امامت و ولايت آن طور كه شايسته و بايسته مینمود پرداخته نشده است.
علّامه طهرانى نسبت به تعابير و كلمات و اصطلاحاتى كه براى حضرات معصومين علیهم السلام به كار برده میشد فوق العاده حساس و موشكاف بودند و اجازه نمی‌دادند كه اين عبارات و جملات براى غير معصومين علیهم السلام مورد استفاده قرار گيرد. به همین منظور اطلاق کلمه امام را بر غیر معصوم جائز نمی دانستند.
اساس تکامل بشر بر پایه عقل و فطرت
اصل و اساس معرفت و تكامل بشرى و نزول اديان الهى و تربيت و تزكيه و سيروسلوک الى اللَه بر پايه فهم و عقل و فطرت است؛ سلوک بدون فهم همچون حركت چارپايان بر محور واحد است و ابداً هيچگونه تأثير وتحوّلى در سير صعودى نفس به سمت عالم قدس به وجود نخواهد آورد. و خود بارها هنگامى كه از احوال و روحيّات شاگردان و ارادتمندان خويش سؤال می‌فرمودند
می‌گفتند:
«فهم و ادراک او چقدر ترقّى و رشد كرده است، من كارى به خوابها و مكاشفات و بروزها و ظهورهاى نفس او ندارم.»
منابع
آموزه‌های معرفت ج 1 – شرح دعای ابو حمزه ثمالی
شرح دعای ابو حمزه ثمالی
سعه وجودی یک اصطلاح فلسفی و عرفانی است که به قابلیت و ظرفیت و گنجایش وجودی هر انسان اشاره میکند. هر انسانی چنانچه از جهات ظاهری با سایر انسان ها متفاوت است و دو انسان مثل یکدیگر نمی باشند، يك قابلیت و ظرفیت و گنجایش وجودی مختص به خود دارد که با سایر انسان ها متفاوت است. و به میزان آن گنجایش و ظرفیت مىتواند از اسماء و صفات پروردگار متعال در وجود خود به منصّه ظهور برساند. و چون انسانها ذاتا با یکدیگر متفاوت هستند، وقتی در مسیر تقرب گام بر می دارند به حسب اختلاف آن جوهره و ظرفیت وجودی مراتبشان هم متفاوت می شوند.
ذکر سجده سهو
پرسش و پاسخ های مربوط به ذکر سجده سهو
بسم اللَه الرحمن الرحيم
سلام عليكم
1)سجده ي سهو در چه مواردي واجب و در چه مواردي مستحب ميباشد؟
2)ذكر آن ميتواند چه چيزهايي باشد؟
3)آيا در سجده هاي آيات قرآن(چه مستحب و چه واجب)،جايز است سبحان ربي الاعلي و بحمده بگوييم ؟ باتشكر فراوان .
سلام عليكم
1)سجده ي سهو در چه مواردي واجب و در چه مواردي مستحب ميباشد؟
2)ذكر آن ميتواند چه چيزهايي باشد؟
3)آيا در سجده هاي آيات قرآن(چه مستحب و چه واجب)،جايز است سبحان ربي الاعلي و بحمده بگوييم ؟ باتشكر فراوان .
هوالعلیم
1 در رساله های عملیه نوشته شده است.
2 ذکر سبحان ربی الأعلی و بحمده اشکالی ندارد در سجده سهو.
3 ذکر سجده های قرآن اینست :
لا اله الا اللَه حقاً حقاً
*
لا اله الا اللَه ایماناً و تصدیقا* لا اله الا اللَه عبودیةً و رقاً
*
سجدت لک یا ربّ تعبداً و رقاً.
تفسير روايت (الناس عبيد الدنيا)
قال مولانا الحسین علیه السلام الناس عبید الدنیا و الدین لعق علی السنتهم یحوطونه ما درت معایشهم فاذا محصوا بالبلاء قل الدّیانون1
روز عاشوراست حضرت را شفیع قرار بدهیم برای رفع هموم و غموم و مشکلات شیعیان امیرالمومنین علیه السلام [، برای] تعجیل در فرج امام زمان عجل اللَه تعالی فرجه الشریف صلواتی ختم کنید.
یکی از بیانات خیلی معروف و مشهور حضرت این است که می‌فرمایند الناس عبید الدنیا مردم بنده‌های دنیا هستند بنده‌ی خدا نیستند. اینی را که پرستش می‌کنند و به اینی که رو می‌آورند دنیاست دنیا را وجهه خود قرار می‌دهند و در مسائل خود همیشه اول دنیا را در نظر می‌گیرند الناس عبید الدنیا و الدین لعق علی السنتهم دین حکم آب دهان را دارد که بر روی زبان آنهاست یحوطونه مادرّت معایشهم این دین را نگه می‌دارند حفظ می‌کنند تا مادامی که امور دنیوی آنها بگذرد و اذا محصوا بالبلاء قل الدیانون وقتی که به ابتلا دچار گشتند به بلاها و مصیبت‌ها مبتلا شدند آن وقت افراد دیندار خیلی کم هستند افراد دیندار، آنهایی که متدین هستند، آنهایی که دیان هستند یعنی لوادار دین و دین را در وجود خود حفظ می‌کنند خیلی افراد کمی هستند والا همه‌ی مردم از اول می‌گویند ما مسلمانیم.
شش دستور اخلاقی در سوره حجرات
نهی قرآن کریم از مسخره‌کردن دیگران. اهمّیت حفظ احترام مؤمنین. نهی قرآن کریم از عیب‌جویی. نهی قرآن کریم از یاد کردن دیگران با القاب قبیح. نهی قرآن کریم از سوءظنّ نسبت به برادر مؤمن. نهی قرآن کریم از تجسّس و تفحّص در امور یکدیگر. نهی قرآن کریم از غیبت. کیفیّت توبه از گناه غیبت.
نهی، دلالت بر حرمت میکند. اصولیّون بحثی دارند بر اینکه نهی، دلالت بر حرمت میکند. هرجا نهی‌ای از طرف مولا یا شارع تعلّق گرفت و قرینه‌ای بر کراهت نبود، ظاهر امر این است که نهی دلالت بر حرمت میکند. نباید مسخره کنید، یعنی مسخره کردن حرام است، و اگر کسی مسخره کند، مخالفت امر مولوی خدا را انجام داده است و این مستوجب عقوبت است؛ پس یکی از محرّمات شرعیّه مسخره کردن است.
مسخره کردن یعنی انسان در حضور یک شخص یا در غیبت شخصی، کاری بکند یا جمله‌ای بگوید که خوشایند افراد دیگر باشد و دلالت بر تعییب و تعییر آن شخص کند و او را از مقام و منزلتش پایین بیاورد، برای اینکه چندتا از افرادی که در محضر انسان حاضرند، بخندند و خوشحال بشوند؛ این را مسخره کردن می‌گویند. معنای استهزاء هم مرادف یا قریب به همین معنا است.
بنابراین انسان اگر مؤمنی را مسخره کند کار حرام کرده است؛ حتّی اگر او هم هیچ نگوید و در مقابل انسان ساکت باشد یا بخندد، چون معلوم است کسی که انسان او را مسخره میکند، راضی نیست و از روی حیا و خجلت چیزی به انسان نمی‌گوید. اینکه انسان دو کلمه بگوید تا دیگری بخندد، مسخره کردن می‌شود و این کار حرام است؛ مرد باشد یا زن باشد [فرقی نمی‌کند]؛ چون این تمسخر دلالت بر عیب میکند و شاید آن شخص مسخره‌شده از شخص مسخره‌کننده بهتر باشد!
معرفی سلسله جلسات آیین رستگاری از مرحوم علامه طهرانی
«سخنراني آیین رستگاری» حاصل ۶ جلسه از بیانات ارزشمند علاّمه سیدمحمد حسین حسینی طهرانی (۱۳۷۴-۱۳۰۵) با بعضی از اندیشمندان پیرامون ارکان، آداب و امور لازم در مراقبه و سیر و سلوک الی الله است که کتاب آن نیز تحت عنوان «کتاب آیین رستگاری»، با مقدمه‌ی فرزند ایشان آیت الله حاج سید محمد محسن حسینی طهرانی منتشر گردیده است.
جلسه‌ی اول آیین رستگاری
این جلسه پیرامون منظور و مقصود پروردگار از خلقت انسان بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- علّت عدم وصول به کمالات توحیدی، عمل نکردن است.
- رسول خدا فرمود: «کسی که دو روزش یکسان باشد مغبون است»
- اعتماد به نفس در مقابل اعتماد به خدا، اعتماد به بت است
- نگاهی اجمالی به سرگذشت جنگ بدر و کفّار اسیر شده
- اخبار غیبی رسول خدا به عمویش عباس در پرداخت فدیه
- حکایت زیبای بهلول و هارون
جلسه‌ی دوم آیین رستگاری
این جلسه پیرامون چشم پوشیدن از غیر خدا برای رسیدن به خدا بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- اسلام آوردن مرتاض بهدست امام صادق علیه السّلام
- کلام أمیرالمؤمنین علیه السّلام در تقسیم عبادت کنندگان به سه دسته
- حکایت مرحوم قاضی و میرزا ابراهیم عرب در کنار شطّ
- انسان خوابِ خوب دید یا ندید نباید دنبالش برود
- اساس مسأله‌ی عرفان بر توهّم و تخیّل و تصنّع نمیباشد
- مشکلات و موانع موجود در سیر و سلوک إلی اللَه
- حکایت حورالعینی که خود را به علامه طباطبایی در مسجد کوفه عرضه کرد
- جمع شدن پرندگان نزد هدهد و مطالبه‌ی سیمرغ
- تفسیر و تبیینی پیرامون حدیث شریف «مَن عَرَفَ نفسَهُ فَقد عَرفَ ربَّهُ»
جلسه‌ی سوم آیین رستگاری
این جلسه پیرامون لزوم كتمان اسرار الهى و آثار سوء كشف سر بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- کشف اسرار الهی موجب قهر پروردگار است
- اسراری که بین بنده و پروردگار است مختصّ اوست
- پیدا شدن عارضه‌ی نسیان و فراموشی در بعضی از بزرگان
- راه عرفان و لقاء خدا و سلوک بازیچه نیست
- شرک و کفر و نفاق، قلب را ضایع میکند
- تکالیف و دستورات الهی، نفس انسان را عوض میکند
جلسه‌ی چهارم آیین رستگاری
این جلسه پیرامون لزوم متابعت کامل از استاد در سیر و سلوک الی الله بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- اطاعت یعنی از نیّت و خواستن خود بیرون آمدن
- بحثی در لزوم تبعیّت جاهل از عالم
- برخی از شرائط و آداب نمازگزار از دیدگاه استاد
- سیره و روش پیامبر اکرم و ائمّه علیهم السّلام در مواجهه با خادمان و زیردستان
- علاّمه طباطبایی مجسّمه شرم و حیا و عصمت و طهارت بودند
- نهج البلاغة أمیرالمؤمنین حاصل «أنا عبد من عبید محمّد» است
جلسه‌ی پنجم آیین رستگاری
این جلسه پیرامون چند رکن مهم در سیر و سلوک الی الله بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- یکی از راه‌های کنترل قلب، حفظ زبان است
- تشبیه و تمثیل زیبای مرحوم سید علی قاضی از تشویشات قلبی به لِردهای حوض
- أمیرالمؤمنین علیه السّلام: «قلب عاقل جلوی زبانش و قلب جاهل پشت زبانش است»
- بیرون آمدن از محیط دغدغه و تشویش
- لزوم معاشرت با خوبان و اولیاء الهی
- حکایت خارکنی که از خداوند درخواست محبّت خالصانه نمود
- فلسفه خلقت شیطان و اعطاء اختیار و تکلیف به انسان
جلسه‌ی ششم آیین رستگاری
این جلسه پیرامون مراقبه، تزکیه و مواظبت در سیر و سلوک بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- شرح و بیان برخی از دستورات لازم سلوکی
- مراقبه شدید آیة اللَه حاج شیخ محمّد تقی بهجت
- سکوت یکی از دستورات اساسی این راه است
- لزوم قرائت حدیث عنوان بصری هفته‌ای یکی دو بار
- آقا شیخ عبدالهادی شیرازی هر شاگرد مرحوم قاضی را به جای دو عادل حساب می‌کرد
- راز و نیاز‌ها و عبادات مرحوم قاضی در مسجد سهله
- راز و نیاز‌ها و عبادات پیامبر در غار حراء
- کیفیّت زیارت امام معصوم و مشاهد مشرّفه
- اوّلین دستور اولیاء الهی به شاگردانشان نماز شب است
معرفی سلسله جلسات تفسیر آیه نور از مرحوم علامه طهرانی
«سخنرانی تفسیر آیه نور» حاصل 10 جلسه از بیانات گهربار حضرت علاّمه سید محمد حسین حسینی طهرانی پیرامون تفسیر آیه‌ی مبارکه‌ی نور (اللَه نور السّماوات و الارض) در مسجد قائم طهران می‌باشد. در این ده جلسه که از تاریخ 1396/06/23 تا تاریخ 1396/08/28هجري قمري برقرار شد، ایشان بر اساس تفسیر آیه‌ی مذکور، به بیان معارف عرفانی پرداخته، و و پرده از رمز و راز این آیه‌ی شریفه برمی‌دارد.
همچنین، ایشان در بین بحث‌های خود به طرحِ مبانی تفسیری، و مبانی حکمی و عرفانی، و نقد و بررسی مکتب‌های مختلف در مواجهه با توحیدِ ذات باری‌تعالی و اسماء و صفات الهی و معنای معرفت نفس، می‌پردازند.
کتاب «تفسیر آیه نور» نسخه‌ی مکتوب این 10 جلسه است که همراه با مقدمه‌ی نفیس فرزند بزرگوار مرحوم علّامه، آیة‌اللّه سید محمد محسن طهرانی به زیور طبع آراسته شده است.
در ادامه، همراه باشید با شرح مختصر هر کدام از این جلسات:
جلسه‌ی اول تفسیر آیه نور
این جلسه پیرامون اشکالات وارد بر نظر وهّابی‌ها و اخباری‌ها در تفسیر آیه نور بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- تفسیر وهّابیون و اخباریون از آیه شریفه نور
- چگونگی جعل احادیث پیامبر توسط برخی از صحابه
- اشکالات وارد بر نظر وهّابی‌ها و أخباری‌ها
- خدا نور است چون وجود و ظهور همه به اوست
جلسه‌ی دوم تفسیر آیه نور
این جلسه پیرامون دیدن خدا با چشم دل بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- چگونه میتوان به شناخت خدا رسید
- پاسخ امام علی به شخصی که پرسید: آیا خدا را دیده‌ای؟
- برای رسیدن به خدا، باید از غیر خدا گذشت
- نظرات عمیق ملاصدرا در مورد عشق و رابطه‌ی میان عاشق و معشوق
جلسه‌ی سوم تفسیر آیه نور
این جلسه پیرامون مكتبهاى مختلف درباره ذات و افعال حق تعالى بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- منزّه و مشابه دانستن خدا، هر دو اشتباه است
- نقد مکتب حلول خدا در موجودات و مکتب اتحاد خدا
- مختار بودن انسان در رفتار و کردار
- غیر قابل انکار بودن علم فلسفه و حکمت، مثل علم ریاضی
- رابطه‌ی مستقیم بین ارتباط قلبی با خدا و آرامش انسان
جلسه‌ی چهارم تفسیر آیه نور
این جلسه پیرامون آیات و روایات داله بر امكان لقاء خداوند بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- آیات قرآنی که نشان می‌دهند انسان می‌تواند با خدا ملاقات کند
- پاسخ به افرادی که منکر ملاقات با خدا هستند
- شرح حدیث: «ما رَأیتُ شیئاً إلاّ و رَأیتُ اللَه قَبلَهُ و بَعدَهُ و مَعَهُ»
- وصول به خدا در مناجات شعبانیه
- حکایتی از حالات امیرالمؤمنین هنگام نماز
جلسه‌ی پنجم تفسیر آیه نور
این جلسه پیرامون این موضوع است که موجودات عالم هستى آیات پروردگارند و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- در نگرش غیر توحیدی، موجودات مستقل از پروردگاراند
- تمامی موجودات عالم، نشانه‌های الهی‌اند
- قرآن: تفاوت آسمان و زمین، و رنگ و زبان آدمی، نشانه‌ی الهی است
- ماجرای عده‌ای که نشانه‌های خدا را می‌بینند و بازهم ایمان نمی‌آورند